Urząd Miejski w Strzelcach Opolskich
https://www.strzelceopolskie.pl/turystyka/kosciol_sw_wawrzynca
Drukuj grafikę : tak / nie

Kościół św. Wawrzyńca

Kościół św. Wawrzyńca

Wybudowanie kościoła katolickiego pod wezwaniem św. Wawrzyńca należy datować przed 1290 r., kiedy to odnotowany został pierwszy znany proboszcz strzelecki Mikołaj, również notariusz księcia Bolesława I opolskiego. Kościół i proboszcz administracyjnie podlegali archiprezbiteriatowi w Opolu. Świątynia znajdowała się w obrębie murów miejskich. W I połowie XV w. odnotowujemy fundacje ołtarzy w tym kościele i pojawienie się funkcji ołtarzysty (opiekuna danego ołtarza). Ówcześnie na plebanii urzędowali: proboszcz i jeden wikary.

Choć parafia posiadała ziemię, proboszcz żadnego ekonoma nie zatrudniał. W roku 1697 kościół otrzymał nowy, główny ołtarz. Wykonawcą rzeźb był stolarz Walek z Tworoga. Kiedy proboszczem został Ernest Joachim von Strachwitz, to przeprowadzono renowację kościoła parafialnego (1731 - 32), a w 1736 r. zakupiono nowe organy, rozbudowano plebanię. W listopadzie 1754 r. podczas pożaru centrum miasta, częściowo ucierpiał również kościół. Proboszcz Franciszek Jerzy von Strachwitz całkowicie go odrestaurował.

W XVII i XVIII w. kazania w kościele parafialnym głoszone były po polsku. Dopiero na polecenie króla Fryderyka II, proboszcz Adam Józef von Larisch (9 marca 1764 r.) zarządził, by w czasie wielkich świąt kościelnych odprawić jedną mszę świętą z kazaniem w języku niemieckim. Z czasem, z inicjatywy proboszcza Larischa, wprowadzono mszę świętą z kazaniem w języku niemieckim także w zwyczajne niedziele. Wiele zasług wniósł proboszcz Larisch dla strzeleckiego kościoła i dochodów plebanii, poprzez założenie w 1763 r. księgi fundacyjnej. Została ona sporządzona po 7 latach żmudnej pracy, na podstawie różnych notatek jego poprzedników i licznych zeznań parafian. Jednolite urbarium zawierało tytuły własności i zobowiązania dla strzeleckiego kościoła.

Pod koniec XVIII w. zaprzestano grzebania osób bardziej znamienitych (szlachta, kler, patrycjusze) w grobowcach kościelnych. W 1824 r. proboszcz Jan von Larisch odnowił dach wieży kościoła farnego "Św. Wawrzyńca".

W połowie XIX w. mieszkało w Strzelcach 6.000 katolików. Od czerwca 1856 r., kiedy proboszczem jest ksiądz Augustyn Bertzik zostają wprowadzone w kościele nabożeństwa majowe. W roku 1863 na parafii do posługi religijnej - oprócz proboszcza - służy 2 kapłanów.

Największe zasługi dla strzeleckiej parafii wniósł proboszcz Maksymilian Ganczarski. Na początku XX w. najważniejszym zadaniem w życiu katolików było wybudowanie nowego kościoła farnego. Kierownictwo budowy nowej świątyni powierzono Jerzemu Gűldenpfennigowi, pod nadzorem powiatowego inspektora budowlanego, Weihego. Wykonanie prac ziemnych i murarskich poruczono budowniczemu Śliwce z Zabrza.

Stary kościół św. Wawrzyńca był skromną budowlą barokową, z 3 podłużnymi nawami. 19 kwietnia 1904 r. rozpoczęto pierwsze prace budowlane przy nowym kościele. Jesienią 1905 r. nowa budowla była gotowa w stanie surowym. 14 września tegoż roku umocowano gałkę wieży i krzyż, a 25 września proboszcz M. Ganczarski poświęcił krzyż.

W gałce wieży umieszczono puszkę miedzianą, gdzie znajdowały się m.in. dokument o budowie kościoła i plebanii. Uroczystym dniem dla strzeleckich parafian był dzień 3 czerwca 1907 r., kiedy to kardynał J.Kopp poświęcił nowy kościół.

Świątynia jest w stylu neobarokowym. Natomiast ołtarz główny jest w stylu barokowym i został wykonany w 1712 r. przez Jana Kőniga z Wrocławia. W ołtarzu znajdują się rzeźby świętych: Jerzego, Floriana, Michała Archanioła i 2 nieznanych niewiast. W centrum mieści się obraz Matki Boskiej Śnieżnej z Dzieciątkiem w ozdobnej ramie.

Ponadto w kościele p.w. św. Wawrzyńca usytuowane są ołtarze boczne, także w stylu barokowym. Lewy ołtarz boczny posiada rzeźby św. Wawrzyńca i nieznanego świętego, a u szczytu - Chrystusa Salwatora.

Prawy ołtarz boczny z 4 kolumnami ma rzeźby 2 aniołów, a u szczytu Chrystusa błogosławiącego. W prawym ołtarzu mieści się także obraz św. Antoniego z Dzieciątkiem (XVII w.), malowany na desce; w lewym - obraz św. Michała Archanioła (XVIII w.).

Ambona zbudowana w stylu późnobarokowym pochodzi z I połowy XVIII w. Umiejscowiona jest w lewej części kościoła, obok lewego bocznego ołtarza. W 1907 r., z chwilą oddania do użytku nowo wybudowanego kościoła, ambona została odnowiona i częściowo przebudowana. Jej baldachim jest w kształcie latarni, z rzeźbą Matki Bożej Wniebowziętej w asyście czterech ewangelików.

Podczas I wojny światowej w 1915 r. armia niemiecka skonfiskowała 4 dzwony. Rozbito je na samych wieżach. Podobny los spotkał piszczałki organowe, wykonane z metalu. 3 grudnia 1922 roku wciągnięto nowe dzwony na wieżę kościoła, wykonane przez firmę Geitner z Wrocławia. W dniu 6 i 7 grudnia tegoż roku proboszcz Maksymilian Ganczarski poświęcił dzwony, nadając im imiona: Jan, Maria i Barbara.

W marcu 1926 r. proboszczem w parafii został ks. Karol Lange. Z jego inicjatywy w strzeleckiej świątyni powstają nowe ołtarze boczne. Dotychczasowe organy zostały uzupełnione dodatkowymi piszczałkami. W trakcie II wojny światowej proboszcz nadzorował restaurację malowania wnętrza świątyni.

Po II wojnie światowej, kiedy proboszczem jest ks. Faustyn Zbaniuszek, w październiku 1946 r. w czasie pielgrzymki parafian do Częstochowy, zostaje zakupiony obraz Matki Bożej Częstochowskiej i umieszczony jako wotum na bocznym ołtarzu, obok ambony.

Nowy kościół św. Wawrzyńca jest wykonany z cegieł, od zewnątrz otynkowany. Długość kościoła wynosi 58 m, szerokość środkowej nawy - 12,8 m, wysokość - 14 m. Sklepienie jest beczkowe, łączy się w skrzyżowaniu w efektywną kopułę. Wieża sięga 62 m wysokości, ukoronowana jakby czepkiem barokowym. Po bokach prowadzą schody w kierunku organów. Obok chóru znajdują się 2-piętrowe przybudówki. Nad portalem głównym znajduje się relikwia dobrego pasterza, wykonana ze stiuku; po bokach znajdują się figury Apostołów. Spoglądając do góry można zobaczyć 7 wielkich obrazów sufitowych, których motywy wybrał ówczesny proboszcz - M. Ganczarski. Przedstawiają: Zwiastowanie, Narodziny Chrystusa, nauczanie Jezusa w świątyni, uzdrawianie chorych, Chrystus jako przyjaciel dzieci, Ostatnia Wieczerza (w chórze) oraz Wniebowstąpienie Chrystusa (na skrzyżowaniu naw). Artysta malarz Klink z Babic koło Głubczyc, wykonał powyższe obrazy w duchu barokowym. Na witrażach w oknach chóru są widoczne postaci: św. Jana Nepomucena, św. Jerzego. W oknach nawy krzyżowej znajduje się obraz Niepokalanej i św. Klary.

Najcenniejsze przedmioty przejęto ze starego kościoła. Ambona została odnowiona przez artystę stolarza Janottę oraz artystę malarza - Kurdę.

W węższym górnym piętrze głównego ołtarza usytuowany jest nowszy obraz patrona kościoła, św. Wawrzyńca. W górnym piętrze ołtarze boczne posiadają po jednym obrazie Boga Ojca i Anioła Stróża, namalowane przez zakonnicę Amabilis Gűldenpfennig z Aachen (Akwizgran). We wschodnim skrzydle nawy poprzecznej znajduje się ołtarz Serca Jezusowego i ołtarz różańcowy. Górne piętra ozdabiają obrazy św. Boromeusza i św. Józefa. Organy są wykonane przez firmę Schlag i synowie, a stacyjki krzyżowe wyrzeźbił Paweł Thamm z Lądka.

Powyższe wyposażenie kościoła swoim stylem artystycznym harmonizuje z pozostałym wystrojem świątyni. Wspomnieniem o byłej kaplicy św. Barbary ze starego kościoła - obecnej kaplicy św. Jadwigi - jest ołtarz św. Jadwigi.

Bryła świątyni prezentuje się imponująco. Jej smukła wieża, wraz z wieżą ratuszową i wieżą zamkową, są symbolem miasta.